فیتیلهٔ چوبی چند سالی است در شمع‌سازی محبوب شده چرا که تجربهٔ متفاوتی نسبت به فتیلهٔ نخی به کاربر می‌دهد. ظاهر لوکس و مدرن آن جذابیت خاصی به شمع می بخشد. فیتیلهٔ چوبی بافت و رنگ طبیعی دارد و وقتی وسط شمع قرار می‌گیرد، ظاهرش شیک‌تر و مینیمال‌تر از فیتیلهٔ نخی است.

اگر به صدای سوختن هیزم و آتش شومینه علاقه دارید، فیتیله چوبی شما را بیشتر جذب خواهد کرد زیرا هنگام سوختن، فیتیلهٔ چوبی صدای ترق توروق (Crackle) شبیه سوختن چوب در شومینه ایجاد می‌کند که حس گرما و آرامش بیشتری می‌دهد.
همچنین به دلیل سطح سوخت بیشتر، شعله پهن‌تر، یکنواخت‌تر و نور ملایم‌تری دارد؛ این برای شمع‌های معطر خیلی خوب است چون پخش بوی یکنواخت ایجاد می‌کند. و از آنجاییکه شعلهٔ چوبی گرمای بیشتری در سطح پخش می‌کند، موم بهتر و کامل‌تر ذوب می‌شود.

اگر شمع ساز هستید باید بدانید که جنس چوب فیتیله و درختی که فیتیله از چوب آن تولید شده در کیفیت سوخت شمع بسیار حائز اهمیت است زیرا نوع چوب فیتیله مستقیما روی کیفیت سوخت، پخش بو و حتی صدای «ترق‌توروق» شمع تأثیر می‌گذارد. در ادامه توضیح میدهیم که چه چوبی مناسب فیتیله شمع میباشد.

ویژگی‌های چوب مناسب فتیله شمع

تراکم متوسط: نه خیلی سبک (که سریع بسوزد و آتش زیاد ایجاد کند) نه خیلی سنگین (که سخت شعله بگیرد).

الیاف یکنواخت و صاف: چوب‌هایی که رگه‌های صاف و بدون گره دارند شعله یکنواخت‌تر ایجاد می‌کنند.

خشکی کامل: رطوبت کم (خشک‌کنی در کوره یا هوای آزاد) برای شعله پایدار ضروری است.

چربی یا رزین کم: چوب‌های پر رزین یا روغنی باعث دود یا بوی نامطبوع می‌شوند.

باید بدانید که هر درختی مناسب تولید فیتیله نیست. ویژگی هایی که پیش تر نام بردیم، فقط در درختان خاصی یافت میشود که در ادامه آنها را معرفی میکنیم:

 
درخت‌ها و چوب‌های رایج برای فیتیله چوبی در دنیا

بامبو (Bamboo): در بعضی مدل‌ها استفاده می‌شود چون سبک و نازک است، ولی بیشتر برای کبریت و سیخ کاربرد دارد.

چوب بالسا (Balsa): سبک و نرم است، ولی زود می‌سوزد. بیشتر برای فتیله‌های کوچک یا تزیینی کاربرد دارد.

چوب راش (Beech): الیاف یکنواخت، تراکم متوسط و در نتیجه شعله نرم و آرامی دارد.

چوب افرا (Maple): شعله یکنواختی دارد و در آمریکا محبوب است.

چوب گیلاس یا گردو: کمی سنگین‌تر است، صدای ترق‌توروق می‌دهد ولی به مراقبت نیاز دارد.

شرکت‌های بزرگ تولید فتیله (مثل Wooden Wick Co. یا Lone Star Candle Supply) معمولاً از چوب افرا یا راش یا مخلوط چند چوب با روکش نازک استفاده می‌کنند.

درخت‌هایی که مناسب فیتیله نیستند:

چوب‌های رزینی یا صمغی مثل کاج، سرو و درختان سوزنی‌برگ: به دلیل تولید دود زیاد، بوی تند، شعله ناپایدار.

چوب‌های بسیار سخت مثل بلوط سنگین یا آبنوس: سخت شعله می‌گیرند و سریع خاموش می‌شوند.

چوب‌های خیلی سبک یا پوک مثل بید یا صنوبر سبک: خیلی سریع می‌سوزند و فیتیله زود تمام می‌شود.
 

 آیا چوب فیتیله باید خودش روغن طبیعی داشته باشد؟

نه لزوماً. روغن طبیعی چوب‌ها (مثل روغن سدر یا کاج) بیشتر مضر است چون دود می‌دهد یا بوی نامطلوب ایجاد می‌کند. بهتر است چوب خشک و کم‌چربی باشد و برای دیرسوز شدن از محلول بوراکس یا مواد بازدارنده شعله استفاده شود.
 

درخت راش

کدام درختان در ایران مناسب چوب فیتیله هستند؟

راش ایرانی: در شمال ایران فراوان است، تراکم متوسط و رگه یکنواخت دارد.

افرا (چنار افرا): در نواحی شمالی و کوهستانی یافت میشود.

گردو ایرانی: اگر باریک برش بخورد، فیتیله قوی می‌دهد و صدای ریز دارد ولی باید خوب خشک و بوراکس شود.

توسکا (آلدر): شبیه راش است و شعله ملایم دارد.

توت: سبک‌تر است ولی اگر درست برش بخورد شعله آرامی دارد.

 
آیا چوب‌های ترکیه برای تولید فیتیله بهتر هستند؟

در ترکیه تولیدکننده‌های تخصصی فیتیله چوبی زیادند و اغلب از افرا یا راش اروپایی استفاده می‌کنند.
دلیل شهرت «چوب‌های ترکیه» این است که برش یکنواخت، خشک‌کنی صنعتی و کنترل کیفیت دارند.
از نظر نوع چوب تفاوت زیادی با ایران ندارد؛ موضوع کیفیت فرآوری است. اگر در ایران هم برش و خشک‌کنی خوب انجام شود، همان کیفیت را می‌توان به دست آورد.

 
جمع‌بندی
چوب‌های کم‌رزین با تراکم متوسط مثل راش و افرا بهترین گزینه‌اند.
چوب‌های رزینی (کاج، سرو) یا خیلی سخت یا خیلی سبک مناسب نیستند.
چوب لازم نیست روغن طبیعی داشته باشد؛ حتی بهتر است نداشته باشد.
ایران خودش منابع خوبی برای چوب فیتیله دارد؛ فقط برش و خشک‌کنی استاندارد اهمیت دارد.
 

بنابرین اگر فیتیله چوبی تهیه کردید که سوخت خوبی ندارد و به سرعت ذغال شده و خاموش میگردد، احتمالا از چوب مناسبی برای تولید فیتیله استفاده نشده. از آنجاییکه از ظاهر کلی فیتیله نمیتوان تشخیص داد که از چه درختی تولید شده، پیشنهاد میشود حتما از فروشندگان معتبر فیتیله چوبی را خریداری نمایید و زمان خرید، در مورد چوب به کار رفته و نیاز به استفاده از بوراکس از فروشنده اطلاعات لازم را درخواست نمایید. البته باید توجه داشته باشید در صورت کیفیت پایین چوب، استفاده از بوراکس تغییر چندانی در کیفیت فیتیله ایجاد نخواهد کرد و همچنان با شعله ضعیف و زمان سوخت کوتاه مواجه خواهید شد. 

در ادامه یک راهنمای کلی بر اساس تجربه شمع‌سازها و استانداردهای شرکت‌های بزرگ برای ضخامت و پهنای فتیله‌های چوبی آماده کردیم. این جدول به شما کمک می‌کند برای هر نوع شمع سایز مناسب انتخاب کنید.

اما به طور کل باید توجه داشت که قطر شمع مبنای اصلی انتخاب پهنای فتیله است.

- اگر شعله خیلی کوچک باشد یا شمع کامل ذوب نشود باید فتیله را پهن‌تر یا دو لایه کرد.

- اگر شعله خیلی بزرگ باشد و دود یا دمای بیش از حد ایجاد کند باید فتیله را باریک‌تر کرد.

- ضخامت چوب (چقدر نازک یا کلفت است) در صدای ترق‌توروق و میزان سوختن تأثیر دارد.

 
نکته ای درباره فیتیله «دو لایه» یا کراس‌ویک:
بعضی شرکت‌ها دو نوار چوب را به هم می‌چسبانند تا سطح سوخت بیشتر شود. این روش برای شمع‌های قطر زیاد عالی است چون شعله را متعادل‌تر می‌کند.

در آینده مطلبی درباره روش بوراکس زدن به فیتیله خام به منظور دیرسوز کردن و جلوگیری از دود دادن فیتیله برایتان آماده خواهیم کرد. حتما برای آموزشهای بیشتر مجددا به وبلاگ ما سر بزنید.